۱۷ اکتبر ۲۰۰۳ مصادف با ۲۵ مهر ۱۳۸۲ یادمان آغاز تلاشی بین‌المللی برای ثبت میراث ناملموس است که با عنوان کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage) شناخته می‌شود.
میــراث فرهنگــی ناملمــوس و به تعبیر ملموس «فرهنگ زنده» بنیادی‌ترین وجــه حیــات اجتماعــی و فکــری ملت‌ها و منشأ هویت و تنوع بوده که همپای حیات بشری تکوین و توسعه یافته است. جمهوری اسلامی ایران از طریق مشارکت‌جویی و به رسمیت شناختن هویت‌های قومی به انسجام و هویت و همبستگی ملی، قوام و دوام بخشیده است. اقوام ایرانی به لحاظ باورهای عمیق تاریخی، فرهنگی و اعتقادی، پیوستگی و انسجام غیر قابل انکاری با فرهنگ و هویت ملی داشته و دارند. این تنوع در اندیشه امام(ره) و رهبر معظم انقلاب هم به رسمیت شناخته شده و از آن به‌عنوان یک فرصت یاد می‌شود.
واقعیت این است که اگر انسان بخواهد ریشه و اصالت فرهنگی خود را در زندگی امروزی حفظ نماید و یک زندگی خردمندانه و با معنا داشته باشد، ناگزیر از رجعت به هویت خویشتن و بهره‌مندی از فرهنگی است که در فضا و بستر آن رشد و پرورش یافته است. ایران عزیز ما با گنجینه‌های با شکوه تنوع فرهنگی، قومی و دینی، در کنار دیرینگی تمدن کهن سرزمینمان مملو از آیین‌ها، رسوم و مؤلفه‌های هویت‌سازی است که احترام به تنوع فرهنگی، خلاقیت بشری و احترام متقابل بین جوامع، گروه‌ها و افراد را ترویج می‌کند و به همین دلیل جزو کشورهای سرآمد در حوزه میراث ناملموس در جهان است.
سازمان جهانی یونسکو که از اهم اهدافش ایجاد صلح و زیست مسالمت‌آمیز جهانی از طریق همکاری میان ملت‌هاست، ایران را با ثبت ۲۴ عنصر از مواریث برجسته در فهرست میراث جهانی جزو ۵ کشور برتر دنیا معرفی کرده است.
میراث فرهنگی ناملموس در ایران اسلامی، جلوه‌های جذاب، شکوهمند، زیبا، پیچیده و لایه‌های درهم‌تنیده‌ای با سبک زندگی، اقتصاد، سیاست، فرهنگ و مذهب دارد. این میراث عظیم به مثابه تعهدنامه‌ای، متعهد می‌شود که اعتماد عمومی، سرمایه اجتماعی، خیرعمومی، انسجام، همبستگی و وفاق ملی را در کشور گسترش دهد. اینها از مهم‌ترین مقوله‌ها برای حرکت به سمت توسعه، پیشرفت و رفاه هستند. میراث فرهنگی ما راوی گذشته، الهام بخش آینده وباعث غنای تاریخی و هویت ملی ما ایرانیان خواهد بود.همچنین ظرفیت خلق آرزومندی واعتبار بخشیدن به سنت‌های اصیل و صیقل خورده‌ای است که به حافظه تاریخی مردم شکل داده است. احیا و مراقبت ازآیین‌های فرهنگی، ملی و ناملموس می‌تواند نقش بسزایی در نگهداشت ریشه انسان امروزی و ایجاد وحدت، همبستگی و وفاق ملی ایفا کند. فرهنگ اسلامی ایرانی، فرهنگی مانا، پویا و پایدار است و این ماندگاری مرهون انعطاف پذیری، تعامل، مدارای فرهنگی و در نهایت قوام و دوام هویت ملی ما و درتداوم آن علی‌رغم تنوع و تکثر گسترده باعث انسجام و وحدت ملی می‌شود.
رهبر معظم انقلاب هم دقیق و حکیمانه پیرامون میراث فرهنگی تأکید دارند که: «ما این همه مفاخر تاریخی داریم. این همه چیزهایی که مایه تفاخر ملت ایران است، اعتماد به نفس ملت ایران است، چرا اینها را نشان ندهیم.»
از سوی دیگر باید تأکید شود میــراث فرهنگــی چه در وجه ملموس و چه ناملموس یکــی از مهم‌تریــن منابــع جــذب گردشگران در جهان امروز قلمداد می‌شوند. فرهنـگ و گردشـگری همـواره ارتباطـی ژرف و معنادار بـا هـم داشته و در واقـع می‌تـوان گفـت که شـمار چشـمگیری از گردشـگران هرسـاله از جاذبه‌های میـراث‌فرهنگـی بازدیـد می‌کننـد. آشـنایی مـردم جهـان بـا میـراث فرهنگـی و تاریخــی یکدیگــر یکــی از راه‌هــای رســیدن بــه صلــح، دوسـتی و وفاق بین ملت‌هاسـت و گردشـگری فرهنگی، ابـزار قدرتمنـدی اسـت کـه ایـن امـکان را فراهـم می‌آورد و باعث امنیت آفرینی می‌شود.
باید همه با هم برای نکوداشت و بزرگداشت این میراث گرانبها و ارزشمند و معرفی و پاسداری هر چه بیشتر از این داشته‌های بشری و حفاظت و صیانت از آنها در مقابل تمام مخاطرات کنونی بکوشیم، تا بتوانیم ضمن دوام، امتداد و انتقال آنها را برای آیندگان تضمین کنیم.
*وزیر میراث‌فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی
منتشر شده در روزنامه ایران
۲۳۳۲۳۳
