ارکان اعتقادی شیعیان: اصول دین و فروع دین
در این مقاله مذهبی،در مجله انترنتی خونه ارکان اعتقادی شیعیان به دو دسته‌ی اصلی و فرعی تقسیم شده‌اند و تفاوت‌ها و ترتیب آنها مورد بررسی قرار گرفته است. اصول دین شیعه به عنوان پایه‌های اعتقادی و فروع دین به عنوان اعمال واجب در نظر گرفته می‌شوند. اعتقاد به اصول، شرط پذیرش دین و مذهب است، اما انجام فروع برای مسلمان بودن الزامی نیست.
اصول دین در مذهب شیعه:
- توحید: اعتقاد به یگانگی و وحدانیت خداوند.
- عدل: باور به دادگری و عدالت الهی، به این معنا که خداوند هیچ‌گاه ظلم نمی‌کند و همه چیز را در جایگاه شایسته‌ی خود قرار می‌دهد.
- نبوت: پذیرش پیامبری حضرت محمد (ص) و سایر پیامبران الهی.
- امامت: باور به این که پس از پیامبر اسلام، دوازده امام معصوم از سوی خداوند برای هدایت مردم منصوب شده‌اند.
- معاد: اعتقاد به روز قیامت که در آن، همه‌ی افراد برای حسابرسی و دریافت پاداش یا کیفر اعمال خود به پیشگاه خداوند فراخوانده می‌شوند.
فروع دین در مذهب شیعه:
فروع دین به مجموعه‌ای از ده عمل اسلامی اطلاق می‌شود که انجام آنها بر هر مسلمان واجب است. این اعمال عبارت‌اند از:
- نماز
- روزه
- خمس
- زکات
- حج
- جهاد
- امر به معروف (تشویق به انجام کارهای خوب)
- نهی از منکر (بازداشتن از کارهای ناپسند)
- تولی (دوستی با دوستان خدا)
- تبری (دشمنی با دشمنان خدا)
تفاوت‌های اصول و فروع دین:
اصول دین و فروع دین در اسلام دارای تفاوت‌هایی هستند که عبارت‌اند از:
- اصول دین مربوط به باورهای اعتقادی و ایمان است، در حالی که فروع دین به اعمال و رفتارهای عملی مسلمانان اشاره دارد.
- اصول دین نیازمند یقین و ایمان قلبی است و تقلید در آن پذیرفته نیست؛ اما در فروع دین، به دلیل پیچیدگی مسائل و نیاز به تفسیر، تقلید مجاز است.
- اصول دین خبری و توصیفی است، در حالی که فروع دین دستوری و انشایی است.
- اصول دین در میان همه مسلمانان یکسان است، اما در فروع دین ممکن است اختلافاتی وجود داشته باشد که ناشی از تفسیرها و استنباط‌های مختلف فقهی است.
- نسخ (تغییر یا لغو حکم) به فروع دین راه دارد، اما در اصول دین چنین امکانی وجود ندارد.
- علمای شیعه اصول دین را پنج اصل و فروع دین را هشت یا ده مورد می‌دانند. هر آنچه در مقابل اصول قرار گیرد و به احکام عملی مربوط باشد، به عنوان فروع دین شناخته می‌شود.
