نذر، تنها مختص دین اسلام نیست. در ادیان گذشته نیز نمونه‌هایی از نذر و تعهد به خدا وجود داشته است. از نذر همسر عمران و حضرت مریم (س) تا نذر در فرهنگ‌های دیگر، این سنت در تاریخ ادیان قابل ردیابی است.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، آیا غیر از دین اسلام، در ادیان گذشته نیز چیزی به نام «نذر» وجود داشت؟
پرسش:
آیا نذر در ادیان پیشین بوده است؟
پاسخ:
بنابر روایت حوزه، از گزارش‌های تاریخی و آیات قرآن می‌توان برداشت کرد که نذر منحصر در دین اسلام نیست؛ بلکه در ادیان گذشته نیز وجود داشت که در ادامه به بیان مواردی از آن خواهیم پرداخت:
نذر همسر عمران و مادر حضرت مریم(س): «إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَک ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَّک أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»؛[۱] (به یاد آورید) هنگامی را که همسر عمران گفت: خدایا آنچه را در رحم دارم، برای تو نذر کردم، که محرر (و آزاد، برای خدمت خانه تو) باشد. از من بپذیر، که تو شنوا و دانایی.
در بیان این آیه گزارش شده است که «حنه» همسر عمران صاحب فرزند نمی‌شد. روزی زیر درختی نشسته بود و پرندهای را دید که به جوجههای خود غذا می‌دهد، مشاهده این محبت مادرانه آتش عشق فرزند را در دل او شعلهور ساخت و از صمیم دل از درگاه خدا تقاضای فرزند کرد و چیزی نگذشت که این دعای خالصانه به هدف اجابت رسید و باردار شد. هنگامی که او باردار شد تصور کرد فرزند مزبور همان است که در رحم دارد، بی‌خبر از این‌که کسی که در رحم او است مادر آن فرزند(مریم) می‌باشد و به همین دلیل نذر کرد که پسر را خدمت‌گزار بیت المقدس نماید.[۲]
نذر خود حضرت مریم(س): «فَکلی وَ اشْرَبی وَ قَرِّی عَیناً فَإِمَّا تَرَینَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ أُکلِّمَ الْیوْمَ إِنْسِیا»؛[۳] (از این غذای لذیذ) بخور و (از آن آب گوارا) بنوش و چشمت را (به این نوزاد) روشن دار! و هرگاه کسی از انسان‌ها را دیدی، (با اشاره) بگو: من برای خداوند رحمان روزهای نذر کردم. بنابر این امروز با هیچ انسانی سخن نخواهم گفت! (و بدان که این نوزاد، خودش از تو دفاع خواهد کرد!)
ظاهر آیه یاد شده نشانگر آن است که حضرت مریم بنا به مصلحتی مأمور به سکوت بود و به فرمان خدا از سخن‌گفتن در این مدت خاص خودداری می‌کرد تا نوزادش حضرت عیسی(ع)، لب به سخن بگشاید و از پاکی او دفاع کند که این از هر جهت مؤثرتر بود. اما از تعبیر آیه چنین برمی‌آید که نذر سکوت برای آن قوم و جمعیت، کار شناخته شدهای بود، به همین دلیل این کار را بر او ایراد نگرفتند.[۴]
نذر یفتاح بن جلعاد: بر اساس کتاب مقدس، با شروع جنگ میان بنی اسرائیل و بنی عمون، برخی از بنی‌اسرائیل گرد یفتاح بن جلعاد جمع شده و از وی خواستند که رهبری آنها را بپذیرد. یفتاح نذر کرد که اگر بر دشمن پیروز شود، هنگام بازگشت، نخستین فرد از خویشاوندانش را که ببیند، او را در راه خدا قربانی کند.[۵]
نذر حضرت یعقوب(ع): یعقوب(ع) نیز برای رسیدن به خواسته‌های خود نذر کرد.[۶] بر اساس برخی از گزارش‌ها یعقوب(ع) دچار بیماری شد و نذر کرد هرگاه شفا پیدا کند، غذا و نوشیدنی‌هایی که بیشتر دوست دارد را بر خود حرام نماید.[۷]
مردم شبه‌جزیره عربستان پیش از ظهور اسلام نیز با نذر آشنا بودند و ماجرای در معرض قربانی قرار گرفتن پدر پیامبر اسلام(ص) نیز در همین راستا بوده است .[۸]
پی نوشت ها:
[۱]. آل عمران، ۳۵.
[۲]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۵۲۳، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۳]. مریم، ۲۶.
[۴]. تفسیر نمونه، ج ۱۳، ص ۴۵ – ۴۶؛ ر. ک: « حکم روزه سکوت»، ۱۲۲۷۹.
[۵]. ر. ک: کتاب مقدس، بخش زندگی یفتاح.
[۶]. کتاب مقدس، سفر پیدایش، باب ۲۸، آیات ۲۰-۲۲.
[۷]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، آقابزرگ، محقق، قصیر عاملی، احمد، ج ۲، ص ۵۳۲، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
[۸]. «نذر قربانی کردن عبد الله توسط عبدالمطلب»، ۲۱۲۸۲.
منبع: اسلام کوئست
